Καταργώντας την ηγεμονία των αυτοκινήτων
Απολογισμός της συζήτησης «LIMASSOL 2040» με θέμα: «Towards more sustainable transport – Micromobility»
O ανεξάρτητος μη κερδοσκοπικός, μη κυβερνητικός οργανισμός Oxygono σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου διοργάνωσαν διαδικτυακά την Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2022, το τρίτο μέρος της σειράς συζητήσεων «LIMASSOL 2040» με θέμα: «Towards more sustainable transport – Micromobility». Η συζήτηση προβλήθηκε στις σελίδες των διοργανωτών στο Facebook και στο κανάλι του Oxygono στο YouTube.
Στην συζήτηση έλαβαν μέρος οι: Νίκος Νικολαΐδης (Δήμαρχος Λεμεσού), Fotini Tsiridou (MP), Ευρυδίκη Αναγιωτού, (Αν. Εκτελεστικός Μηχανικός Υπεύθ. Κλάδου Βιώσιμης Κινητικότητας, Τμήμα Δημοσίων Έργων), Marina Kyriakou (Architect and Urban Planner, CEA, Bicycle Mayor Nicosia), Loukas Dimitriou (Head, Lab for Transport Engineering Assistant Professor-CEE University of Cyprus) Jimmy Alarja (Owner, Tshibo Electric Bikes), Michalis Georgiou (Business Partner, Bolt) και Petko Anchev (Operations Manager, Lime).
Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυνε ο Δρ. Παναγιώτης Ζαφείρης, Πρύτανης του ΤΕΠΑΚ, και ο Υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων Yiannis Karousos.
Στο εναρκτήριο χαιρετισμό του o Δρ. Παναγιώτης Ζαφείρης, Πρύτανης του ΤΕΠΑΚ τόνισε πως το πανεπιστήμιο έχει θέσει σαν υψηλή προτεραιότητα του, την προσφορά της καλύτερης δυνατής ποιότητας ζωής στους φοιτητές του. Σ’ αυτό το πλαίσιο υπογράμμισε την ανάγκη να οδεύσουμε προς μια κατεύθυνση που φέρνει μπροστά την Μικροκινητικότητα καθώς τα οχήματα που περιλαμβάνει έχουν πολυδιάστατη αξία και μπορούν να βοηθήσουν άμεσα όσους ζουν και κινούνται στο κέντρο της πόλης. Κλείνοντας, ανέφερε πως το ΤΕΠΑΚ είναι έτοιμο να υποστηρίξει την όλη προσπάθεια με οποιοδήποτε τρόπο ο Δήμος Λεμεσού αλλά και οι υπόλοιποι φορείς κρίνουν κατάλληλο καθώς και μέσω ιδιωτικών του πρωτοβουλιών.
Στον χαιρετισμό του ο Υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, Γιάννης Καρούσος χαρακτήρισε την Μικροκινητικότητα σαν μια καινοτόμο και σύγχρονη λύση στις μεταφορές εντός των πόλεων που έχει κερδίσει την προτίμηση των πολιτών έναντι των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Αναφέρθηκε στα πλεονεκτήματα της Μικροκινητικότητας, όπως μεταξύ άλλων τη μείωση των ρύπων και τη συνεισφορά τους στην άμβλυνση του κυκλοφοριακού προβλήματος. Στην Κύπρο η Μικροκινητικότητα εφαρμόζεται και είναι μεγάλο μέρος των σχεδίων Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) που περιέχουν συγκεκριμένους σχεδιασμούς και υποδομές για κάθε πόλη. Έκανε λόγο για το εγκεκριμένο νομοσχέδιο για την ρύθμιση της κυκλοφορίας των ηλεκτρικών scooter το οποίο το Υπουργείο του προώθησε στο Υπουργικό Συμβούλιο, και το όποιο καθορίζει μεταξύ άλλων το μέγιστο όριο ταχύτητας, τον τρόπο παροχής αδειών, την αναγκαστική χρήση κράνους και περιοχές επιτρεπόμενης χρήσης. Πρόσθεσε ότι σε κάθε νέο έργο που σχεδιάζεται είναι υποχρεωτική η συμπερίληψη ποδηλατοδρόμων γεγονός που οδηγεί στην ενίσχυση της Μικροκινητικότητας.
Κλείνοντας, ο υπουργός Μεταφορών σχολίασε πως γίνεται προσπάθεια, σε συνεργασία με τις εταιρίες των δημόσιων επιβατικών μεταφορών, για συνδυασμό των μέσων μαζικής μεταφοράς με την Μικροκινητικότητα.
Για τον σκοπό αυτό γίνονται και οι κατάλληλες δράσεις, όπως για παράδειγμα σε περιοχές που δεν υπάρχουν στάσεις ή δημόσιες συγκοινωνίες να δοθεί σε ιδιωτικές εταιρείες μέσω προσφοράς η δυνατότητα να παρέχουν οχήματα μικροκινητικότητας που θα περιλαμβάνονται στην αγορά εισιτηρίου και θα μπορούν οι χρήστες του δικτύου να τα χρησιμοποιούν για μετάβαση στην πιο κοντινή στάση.
Ακολούθως, ο λόγος δόθηκε στον Jimmy Alarja, ιδιοκτήτη της Tshibo Electric Bikes ο οποίος έκανε αναφορά στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η μικροκινητικότητα στην Κύπρο και στην πόλη της Λεμεσού. Σαν κυριότερα σημεία που πρέπει να βελτιωθούν εντόπισε την απουσία ξεκάθαρης νομοθεσίας για την μικροκινητικότητα, την ανάγκη βελτίωσης των υφιστάμενων υποδομών και την έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ του δημόσιου τομέα με τον ιδιωτικό και το κοινό. Ειδικότερα, για την Λεμεσό αναφέρθηκε στον περιορισμένο χώρο κυκλοφορίας και προσβασιμότητας των οχημάτων μικροκινητικότητας. Επίσης, μια ακόμα σημαντική απειλή προς την μικροκινητικότητα είναι η οδική συμπεριφορά των οδηγών στην Κύπρο που δεν έχουν μάθει να μοιράζονται τον δρόμο με οχήματα όπως ποδήλατα και scooter. Προς την επίλυση αυτού του προβλήματος πρότεινε την μείωση του ορίου ταχύτητας, εισαγωγή της έννοιας “road sharing” στις εξετάσεις για την απόκτηση άδειας αυτοκινήτου και καθορισμό συγκεκριμένων ωρών, ημερών και περιοχών αποκλειστικά για οχήματα μικροκινητικότητας.
Ο Petko Anchev που έχει τον ρόλο του Operations Manager στην Lime δήλωσε πως οι κύριες πόλεις της Κύπρου έχουν ήδη τις κατάλληλες υποδομές για την εφαρμογή της μικροκινητικότητας και το μόνο που λείπει είναι το ίδιο το προϊόν. Μετά από σειρά συναντήσεων που είχε με αρμόδιους φορείς σχετικά με το θέμα, έφτασε στο συμπέρασμα ότι η πιο σημαντική αδυναμία και απειλή για την μικροκινητικότητα είναι η σχετική νομοθεσία την οποία η Κύπρος έχει αργήσει να υιοθετήσει. Κάλεσε τόσο την κυβέρνηση αλλά και την τοπική αυτοδιοίκηση να δώσουν στην μικροκινητικότητα μια ευκαιρία για χρήση της σε ευρεία κλίμακα. Χαιρέτισε τις προσπάθειες της κυβέρνησης για την υιοθέτηση σχετικής νομοθεσίας και τόνισε ότι υπάρχει η ευκαιρία για την άντληση γνώσεων και παραδειγμάτων από νομοθεσίες άλλων χωρών. Η κυριότερη αδυναμία στην τωρινή μορφή του νομοσχεδίου είναι, κατά την γνώμη του, το μέγιστο όριο ταχύτητας καθώς 15χλμ/ω είναι χαμηλό σε σχέση με το αντίστοιχο σε άλλες χώρες και θα έπρεπε να είναι από 25χλμ/ω και πάνω. Πρόσθεσε ακόμη ότι εταιρίες μικροκινητικότητας όπως και η Lime μπορούν να παρέχουν δεδομένα στις τοπικές Αρχές και αρμόδιους φορείς για την βελτίωση του σχεδιασμού και της νομοθεσίας. Σαν καταληκτικό σχόλιο δήλωσε πως η μικροκινητικότητα μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην αντιμετώπιση της εξάρτηση των Κυπρίων από το αυτοκίνητο.
Ο Επικεφαλής του Εργαστηρίου Μηχανικής Μεταφορών και Επίκουρος Καθηγητής-CEE του Πανεπιστημίου Κύπρου, Δρ. Λούκας Δημητρίου δήλωσε αισιόδοξος για την ανάπτυξη της μικροκινητικότητας στην Κύπρο. Η αισιοδοξία του, όπως ανέφερε, πηγάζει από την εμφάνιση και συστηματική ενδυνάμωση ενός κινήματος κυρίως ανάμεσα στους νέους που παρουσιάζει διάθεση για την χρήση οχημάτων μικροκινητικότητας αντί για αυτοκίνητο. Ο Δρ. Δημητρίου χαρακτήρισε πολύ σημαντική την στροφή των νέων προς εναλλακτικά μέσα κυκλοφορίας και που σε συνδυασμό με την γενική προτίμηση που δείχνει το κοινό στα οχήματα μικροκινητικότητας δίνει ένα πολύ ενθαρρυντικό μήνυμα. Υπογράμμισε επίσης την αναγκαιότητα για να γίνει μια σε βάθος έρευνα και ανάλυση του προφίλ των μετακινούμενων, καθώς τη δεδομένη στιγμή δεν έχουμε εικόνα για τις μεταφορές των Κυπρίων. Αναφορικά με τις υποδομές της Κύπρου δεν θεωρεί πως έχουν φτάσει στο επίπεδο ωριμότητας που θα θέλαμε. Τέλος, χαιρέτισε τη μεγάλη προσπάθεια που κάνει το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων για την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας συμπεριλαμβανομένης και της μικροκινητικότητας. Εξέφρασε τη σιγουριά του ότι ο τρόπος που κινούμαστε στην Κύπρο θα είναι πολύ διαφορετικός στο σύντομο μέλλον και με λίγη συλλογική προσπάθεια αυτή η αλλαγή μπορεί να έρθει ακόμα συντομότερα.
Επιπρόσθετα, ο Δρ. Δημητρίου τόνισε πως επί του παρόντος δεν πρέπει να μας ανησυχεί το ενδεχόμενο συμφόρησης εντός των πόλεων λόγω προσωπικών μετακινήσεων. Αντίθετα, θα πρέπει να εστιάσουμε στην καλλιέργεια οδικής, πεζής και ποδηλατικής κουλτούρας στους πολίτες. Καταληκτικά τόνισε πώς ο ορθός σχεδιασμός πρέπει να είναι πάντοτε ανθρωποκεντρικός και ότι θα πρέπει να υπάρξει ενθάρρυνση των νέων ιδεών, νέων τεχνολογιών και νέων μεθόδων ώστε να υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης.
Κληθείσα να σχολιάσει τον ρόλο της κοινοβουλευτικής αρχής στην ανάπτυξη της μικροκινητικότητας στην Κύπρο, η κα. Τσιρίδου αρχικά τόνισε τη σημαντικότητα της μικροκινητικότητας αφού αποτελεί τον ευκολότερο, οικονομικότερο και φιλικότερο προς το περιβάλλον τρόπο μετακίνησης σε μια πόλη γεμάτη αυτοκίνητα. Αναφέρθηκε στο παράδειγμα της Αθήνας όπου το 2019 καταγράφηκε μια απρόσμενη και ραγδαία χρήση οχημάτων μικροκινητικότητας χωρίς να υπάρχει η οποιαδήποτε σχετική νομοθεσία. Θέλοντας μέσω αυτού του παραδείγματος να τονίσει την επιτακτική ανάγκη για την εισαγωγή σχετικής νομοθεσίας το συντομότερο δυνατόν. Δήλωσε πως στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου και προς αποφυγή παρόμοιας κατάστασης, κάλεσαν το αρμόδιο υπουργείο ναι ενημερώσει για τις ενέργειες του επί του θέματος. Με τη σειρά της, η Βουλή των Αντιπροσώπων πιέζει για την ψήφιση και εφαρμογή σχετικών νομοσχεδίων ώστε να μπορέσουν οι πολίτες να επωφεληθούν από τα σχετικά κονδύλια που προβλέπονται μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Περαιτέρω, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως έχει οριστεί νέο ραντεβού μεταξύ της Βουλής των Αντιπροσώπων και της ομάδας του αρμόδιου υπουργείου ώστε να υπάρξει ενημέρωση σχετικά με το νομοσχέδιο για τα οχήματα μικροκινητικότητας. Κλείνοντας την αρχική της τοποθέτηση δήλωσε ότι η επιτροπή μεταφορών παρακολουθεί στενά το θέμα.
Η κα. Τσιρίδου τόνισε επίσης πως μέλημα της Βουλής των Αντιπροσώπων είναι στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, να πιέσουν την εκτελεστική Αρχή για να κινηθεί όσο το πιο γρήγορα γίνεται. Επιπλέον, δήλωσε πως εντός τον επόμενων εβδομάδων και πριν το τέλος του Φεβρουαρίου αναμένεται πως θα έχει κατατεθεί στην Βουλή το αναθεωρημένο νομοσχέδιο για τα ηλεκτρικά scooter και ποδήλατα από το Υπουργείο και εντός εβδομάδων να οδηγηθεί για ψήφιση στην ολομέλεια. Καταληκτικά ανέφερε ότι δεν είναι αρκετή η νομοθετική ρύθμιση αλλά πρέπει παράλληλα να αναπτυχθούν οι υποδομές και να κτιστεί και η κατάλληλη κουλτούρα.
Ο Δήμαρχος Λεμεσού Νίκος Νικολαΐδης τόνισε την ανάγκη για αξιοποίηση στον μέγιστο βαθμό των εναλλακτικών μέσων μετακίνησης και χαιρέτισε με τη σειρά του τις ενέργειες του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων για την κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου. Με την ψήφιση του νομοσχεδίου οι Δήμοι θα έχουν καθοριστικό ρόλο στην εφαρμογή του αφού τόσο με την πολιτική τους βούληση όσο και με τα μέτρα που θα λάβουν και συνδυασμό με τα κρατικά κονδύλια θα έχουν την ευθύνη για την ανάπτυξη αποτελεσματικών, ασφαλών και ολοκληρωμένων υποδομών. Πρόσθεσε ότι παρότι το νομοσχέδιο θέτει την αρμοδιότητα του ελέγχου των προσωπικών συσκευών μετακίνησης στους Δήμους, θα πρέπει παράλληλα να ληφθεί υπόψη και η δυνατότητα τους να αναλάβουν και αυτή την αρμοδιότητα. Στο πλαίσιο αυτό, ανέφερε πως μέχρι την δημιουργία της δημοτικής αστυνομίας θα πρέπει η Αστυνομική Δύναμη Κύπρου να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο. Κλείνοντας πρότεινε τη δημιουργία ενός μητρώου εγγραφής των εν λόγω οχημάτων.
Ερωτηθείς αν υπάρχει κάποιο πλάνο για τη μείωση της χρήσης αυτοκινήτου εντός της Λεμεσού, ο Ν. Νικολαΐδης δήλωσε πως υπάρχει πλάνο αλλά πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα εφαρμοστεί όπως πρέπει και στην ώρα του. Αυτό θα οδηγήσει σε ασφαλείς και περιεκτικές υποδομές οι οποίες θα στηρίζουν την ανάπτυξη της μικροκινητικότητας. Ο Δήμος Λεμεσού κάνει ήδη προσπάθειες για τη δημιουργία αυτών των υποδομών, κυρίως με τη διασύνδεση διάφορων συνοικιών τόσο μεταξύ τους όσο και με υφιστάμενους μεγάλους ποδηλατοδρόμους. Τελικός στόχος, είναι η δημιουργία ενός δικτύου που θα επιτρέπει την ασφαλή και απρόσκοπτη διακίνηση με οχήματα μικροκινητικότητας σε όλη την πόλη της Λεμεσού. Εξίσου σημαντική είναι και η σύνδεση τους με τα υπόλοιπα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Η Ευριδίκη Αναγιωτού, Υπεύθυνη Κλάδου Βιώσιμης Κινητικότητας στο Τμήμα Δημοσίων Έργων χαρακτήρισε σαν μεγαλύτερη απειλή για την ανάπτυξη της μικροκινητικότητας τη δυσκολία που παρουσιάζεται στην αλλαγή συνήθειας και κουλτούρας ειδικά όσο αφορά τον τρόπο διακίνησης των Κυπρίων. Σημαντικό κίνδυνο παρουσιάζει και η αντίσταση που καταγράφεται απέναντι στην αλλαγή. Δήλωσε πως γι’ αυτό το λόγο ο Κλάδος Βιώσιμης Κινητικότητας δεν εφησυχάζει αλλά αντίθετα εργάζεται προκειμένου να δώσει όσες περισσότερες διευκολύνσεις για την προαγωγή της βιώσιμης κινητικότητας και την ενίσχυση όλων των τρόπων διακίνησης στο δίκτυο για όλους τους χρήστες. Στόχος είναι η κατάλυση της ηγεμονίας του αυτοκίνητου στο δίκτυο στο σύντομο μέλλον. Συμφώνησε με τον Δρ. Δημητρίου ότι υπάρχει μια ενθαρρυντική αλλαγή προς εναλλακτικά μέσα κυκλοφορίας αλλά υπάρχει αρκετός δρόμος ακόμα να καλυφθεί. Επίσης, πολλά ακόμα μπορούν να γίνουν για την αύξηση των δημοσίων μεταφορών που είναι ο σπόνδυλος για την μικροκινητικότητα και την πολυτροπικότητητα των μετακινήσεων. Τέλος, ανάμεσα στις δράσεις του κλάδου συμπεριλαμβάνεται και η μείωση του ορίου ταχύτητας σε ιστορικούς πυρήνες εντός των πόλεων και σε τουριστικές περιοχές, προκειμένου μπορούν όλοι οι χρήστες του οδικού δικτύου να κάνουν χρήση του οδοστρώματος.
Σχετικά με τα πλεονεκτήματα των οχημάτων μικροκινητικότητας η Μαρίνα Κυριάκου (Αρχιτέκτονας και Πολεοδόμος, CEA, Bicycle Mayor Nicosia ανέφερε ότι είναι ιδανικά για την κάλυψη μικρών αποστάσεων κυρίως κάτω των είκοσι λεπτών ενώ είναι πολύ βολικά καθώς μπορούν να συνδυαστούν με τα υπόλοιπα μέσα μαζικής μεταφοράς. Αυτό καθιστά τη Λεμεσό και άλλες αστικές περιοχές τις Κύπρου ελκυστικές για την ανάπτυξη της μικροκινητικότητας. Υπογράμμισε ότι το επίπεδο ασφάλειας που παρέχει το οδικό δίκτυο στην υπάρχουσα μορφή του δεν είναι ακόμα υψηλό αλλά παρόλα αυτά, τα πλεονεκτήματα των οχημάτων μικροκινητικότητας τα καθιστούν ελκυστικά ειδικά για την κλίμακα της Κύπρου. Στα πλεονεκτήματα περιλαμβάνονται το χαμηλό κόστος συντήρησης, η προώθηση ενός πιο ενεργού τρόπου ζωής αλλά και η συμβολή σε ένα πιο ανθρώπινο και κοινωνικό περιβάλλον. Σαν απειλή εντοπίζει μια ενδεχόμενη τεχνοκρατική προσέγγιση του ζητήματος που θα εστιάζει στο νομοθετικό πλαίσιο και όχι στην ανθρώπινη και κοινωνική πτυχή της εναλλακτικής κινητικότητας. Αναφορά έγινε και στον αποτρεπτικό παράγοντα των ακραίων καιρικών συνθηκών που επιδεινώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Σε τοποθέτηση της σχετικά με την υποχρεωτική χρήση του κράνους από τους χρήστες οχημάτων μικροκινητικότητας δήλωσε αντίθετη με την υποχρεωτική χρήση του και τη δημιουργία ενός κλίματος τρόμου στους δρόμους για τους ευάλωτους χρήστες που είναι η βάση της πυραμίδας της βιώσιμης κινητικότητας. Τόνισε ότι ενθαρρύνει την χρήση κράνους αλλά πρέπει πρωτίστως να αυξηθεί η οδική ασφάλεια. Κλείνοντας, δήλωσε πως κάθε μέσο πρέπει να αντιμετωπίζεται με βάση τις ιδιαιτερότητες του.
Ο Μιχάλης Γεωργίου, Business Partner στην Bolt τόνισε τη σημαντικότητα της συμμετοχής στην όλη προσπάθεια, των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην μικροκινητικότητα και οι οποίες έχουν στη διάθεση τους σημαντικά δεδομένα που μπορούν να βοηθήσουν στην ορθή ανάπτυξη της μικροκινητικότητας. Τα δεδομένα αυτά έχουν τη δυνατότητα να οδηγήσουν σε σημαντικά συμπεράσματα. Αναφέρθηκε στα κριτήρια που ακολουθεί η Bolt για την ανάπτυξη των εργασιών της και ισχύουν γενικότερα στον τομέα της μικροκινητικότητας. Τα κριτήρια αυτά είναι η προσβασιμότητα/ πόσο βολικό είναι για τον καταναλωτή, το κόστος και η ποιότητα. Στην βάση των κριτηρίων αυτών περιμένουν να δουν από τον εκάστοτε Δήμο περισσότερη συνδεσιμότητα εντός της πόλης και τόνισε ότι πρέπει να ξεκινήσουν τα οχήματα αυτά να αντιμετωπίζονται σαν μέσα μεταφοράς και όχι σαν μέσα αναψυχής.
Αναφέρθηκε επίσης και στο μέγιστο όριο των 15χλμ/ω σαν ακατάλληλο και επιβλαβές για την ανάπτυξη της μικροκινητικότητας. Σε τοποθέτηση του σχετικά με την υποχρεωτική χρήση του κράνους από τους χρήστες οχημάτων μικροκινητικότητας τόνισε ότι η Bolt δίνει ύψιστη σημασία στην ασφάλεια. Σε άλλες χώρες που δραστηριοποιείται η Bolt και η χρήση του κράνους είναι υποχρεωτική από τον νόμο η Bolt παρέχει κράνος καθώς και καλύμματα μιας χρήσης για τους χρήστες.