4ο Συμπόσιο της Μονάδας Δικονομικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας: Δικαστικές Καθυστερήσεις που απειλούν το Κράτος Δικαίου
Η καίρια σημασία άμεσης αντιμετώπισης της συνεχιζόμενης κατάστασης καθυστερήσεων στην απονομή δικαιοσύνης στην Κύπρο υπογραμμίστηκε στο 4ο ετήσιο Συνέδριο της Μονάδας Δικονομικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Το συμπόσιο πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 14 Δεκεμβρίου 2024 έχοντας ως θέμα «Δικαστικές Καθυστερήσεις που απειλούν το Κράτος Δικαίου». Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν στις καθυστερήσεις που παρουσιάζονται στην εκδίκαση υποθέσεων στα κυπριακά δικαστήρια, το υφιστάμενο πλαίσιο λειτουργίας τους και τρόπους περαιτέρω βελτίωσής του, ενώ συζητήθηκαν και τα ευρωπαϊκά πρότυπα δικαστικής ανεξαρτησίας.
Από τα βασικά συμπεράσματα του συνεδρίου, όπως αυτά προέκυψαν μέσα από τις τοποθετήσεις των Κύπριων και ξένων ομιλητών, ήταν η ανάγκη προώθησης διαδικασιών για την επίλυση αστικών διαφορών αξίας κάτω των 10.000 ευρώ μέσω υποχρεωτικής διαμεσολάβησης, καθώς και η καθιέρωση διαδικασίας ταχείας εκδίκασης για μικρές απαιτήσεις έως 3.000 ευρώ. Οι προτάσεις αυτές βρίσκονται ήδη σε φάση υλοποίησης από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και το Ανώτατο Δικαστήριο.
Ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, κ. Νίκος Τορναρίτης, υπογράμμισε ότι η απονομή της δικαιοσύνης πρέπει να είναι όχι μόνο δίκαιη αλλά και έγκαιρη. Παράλληλα, διαβεβαίωσε ότι το κοινοβούλιο στηρίζει κάθε πρωτοβουλία που στοχεύει στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος, ενεργώντας με συνέπεια και υπευθυνότητα.
Η Διευθύντρια της Σχολής Δικαστών, κ. Ρέα Λιμνατίτου, τόνισε ότι η αποτελεσματική δικαστική προστασία αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου. Παράλληλα, προειδοποίησε ότι η κριτική που οδηγεί στην απαξίωση της δικαιοσύνης μπορεί να δημιουργήσει επικίνδυνες συνθήκες για την κοινωνία.
Η Επίτροπος Νομοθεσίας, κ. Λουίζα Χριστοδουλίδου Ζαννέτου, υπογράμμισε ότι η αργή απονομή της δικαιοσύνης ουσιαστικά αναιρεί την ίδια τη δικαιοσύνη. Επισήμανε πως οι καθυστερήσεις αποτελούν όχι μόνο πλήγμα για τη θεμελιώδη αρχή του κράτους δικαίου, αλλά και παραβίαση του δικαιώματος των πολιτών σε δίκαιη δίκη, όπως αυτό κατοχυρώνεται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στο Σύνταγμα.
Ο Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, κ. Μιχάλης Βορκάς, επανέλαβε τις προτάσεις του Συλλόγου για την αντιμετώπιση των καθυστερήσεων στη δικαιοσύνη. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στη σημασία της αξιοποίησης της τεχνολογίας, στις προσλήψεις προσωπικού, καθώς και στην εξειδίκευση των δικαστών.
Στο Συνέδριο, ο Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Καθηγητής Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, αναφέρθηκε στις τρεις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η απονομή δικαιοσύνης: την ποιότητα, την ταχύτητα και την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων. Υπογράμμισε ότι, ενώ προβλήματα εντοπίζονται και στις τρεις αυτές κατηγορίες, η ταχύτητα είναι ζήτημα καίριας σημασίας, δεδομένου ότι οι καθυστερήσεις στην κυπριακή αστική δικαιοσύνη είναι εξαιρετικά μεγάλες.
Στο Συμπόσιο συμμετείχαν ομιλητές όπως κ. Άγγελος Μπίνης, εκπροσωπώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο κ. Tigran Karapetyan εκ μέρους του Συμβουλίου της Ευρώπης, η κ. Θεανώ Μαυρομουστάκη, από τη Γενική Εισαγγελία και πάνω από 20 άλλοι δικηγόροι και ακαδημαϊκοί από την Κύπρο και το εξωτερικό.
Ένα σημαντικό μέρος του Συμποσίου αφορούσε την παρουσίαση και ανάλυση μιας ποσοτικής έρευνας γνώμης σχετικά με την ποιότητα της πολιτικής δικαιοσύνης στην Κύπρο. Η έρευνα, που πραγματοποιείται από την IMR για Τρίτη συνεχή χρονιά, αποκάλυψε τα εξής:
- Το σύστημα απονομής δικαιοσύνης βρέθηκε στο χειρότερό του επίπεδο το 2024, με το 47% των συμμετεχόντων να δηλώνει πλήρη απογοήτευση (40% το 2023, 32% το 2022). Μόνο το 19% (21% το 2023, 25% το 2022) δήλωσε ότι ήταν πολύ ή αρκετά ικανοποιημένο.
- Το 27% (24% το 2023, 21% το 2022) των συμμετεχόντων δήλωσε ότι δεν είναι καθόλου ικανοποιημένο από την ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων, ενώ το 43% (45% το 2023, 48% το 2022) ανέφερε ότι είναι λίγο ικανοποιημένο.
- Η μη ικανοποίηση για την ποιότητα των αποφάσεων αποδίδεται κατά 39% στην καθυστέρηση στην έκδοση των αποφάσεων, κατά 36% στη διαφθορά και κατά 33% στις αποφάσεις που δεν είναι νομικά τεκμηριωμένες.
Το Συνέδριο διοργανώθηκε από το Oxygen for Democracy, σε συνεργασία με τη Μονάδα Δικονομικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και τελούσε υπό την αιγίδα του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Τον γενικό συντονισμό του Συνεδρίου ανέλαβε ο Δρ. Νικόλας Κυριακίδης, Μέλος του Διδακτικού Προσωπικού της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και δικηγόρος.
